VUK BRANKOVIĆ NEDUŽAN PROGLAŠEN ZA IZDAJNIKA - ČESTIT I HRABAR, A OKLEVETAN!
Pratite nas i putem Android ili iOS aplikacija
Pomenut je samo u turskim istorijskim izvorima, i to kao komandant dela srpske vojske koji je razbucao njihovo levo krilo
Foto: Wikipedia
Kosovski Vidovdan ima svog mučenika kneza Lazara Hrebeljanovića, zatim heroja, a to je Miloš Obilić, pa tako i dušmane Bajazita i Murata, kao i druge likove koji predstavljaju primer nekog motiva i načela kao što su to Majka Jugovića ili Kosovka Devojka. Isto tako, naša srednjovekovna legenda ima i svog izdajnika, koji to nije bio.
DOBROTVOR HILANDARA
Ime velmožnog gospodina Vuka Brankovića, kneževog zeta i gospodara Prištine, Vučitrna i Trepče, i posle toliko vekova među Srbima je sinonim za izdaju. Tako postoje dva Vuka Brankovića, jedan istorijski i drugi mitski, koji nije postojao. Brankovići su ugledna i stara porodica. Vukov predak Mladen zaslužio je vojvodsku titulu još u vreme Stefana Dečanskog jer je imao hrabrosti da stane uz njega u borbi za srpski presto. Mladenov naslednik bio je sevastokrator Branko, po kom je porodica dobila prezime. On je imao tri sina i kćer, a naslednik je postao najmlađi Vuk.
Kad su velikaši rasparčali Dušanovo carstvo, Vuk je uspeo da proširi svoju oblast i osnaži poziciju brakom s Marom, najstarijom ćerkom kneza Lazara. Malo je poznato da je Vuk bio i veliki dobrotvor Manastira Hilandar. Prema legendi, njegov najveći takmac vitez Miloš Obilić bio je oženjen drugom Lazarevom kćeri Vukosavom, za koju istorija kaže da nije postojala. U narodnoj priči sestre su se posvađale, što se prenelo na muževe, pa je u osvit Kosovske bitke Vuk oklevetao Miloša, koji je sprao ljagu sa svog imena ubistvom Murata. Prva osuda Vuka kao izdajnika zabeležena je tek 1601. u knjizi benediktanskog opata Mavra Orbina "Kraljevstvo Slovena", koja je istorijski prilično nerelevantna.
Jedini se borio do kraja i umro u tamnici
Legenda je potisnula istorijsku istinu i vidovdanski izdajnik postao je Vuk Branković. Najveća ironija bila je u tome da je on jedini pružao otpor Turcima, čak i kada je to već bilo uzaludno i osuđeno na propast.
Sultan Bajazit je svog najvećeg neprijatelja Vuka Brankovića uhvatio živog 1396. i bacio ga u tamnicu, gde je nakon godinu dana teških muka izdahnuo, neznano gde, 6. oktobra 1397. I u smrti su Vuka pratile legende koje su se mimoilazile s istorijom. Mavro Orbin dao je dve nepouzdane verzije, verovatno iz usmenih izvora. Prema prvoj, kneginja Milica ga je otrovala. Prema drugoj, Vuk je iz turskog zatvora pobegao Balšiću, koji ga je obesio zbog izdaje.
BORBA ZA VLAST
Vuk ne bi bio tako duboko pamćen da se navodna izdaja nije desila na Vidovdan i to u odsudnoj bici, na svetoj srpskoj zemlji. Bitka je bila teška i krvava, obe vojske su ostale obezglavljene i s velikim gubicima. Profesor Marko Šuica, autor studije "Vuk Branković: Slavni i velmožni gospodin" piše: "Nijedan srpski izvor ne spominje Vukovo učešće u bici, kao ni bilo kog drugog vlastelina, osim kneza Lazara, dok je nadgrađenim pričama o boju, iz pera osmanskih pisaca, njemu pripisana istaknuta uloga u borbi hrišćanskih ratnika."
Dakle, turski izvori pominju Vuka kao komandanta dela srpske vojske koja je turskoj nanela najveće gubitke. Vuk i njegovi oklopnici su potpuno razbucali krilo turske vojske na čijem čelu je bio princ Jakub. Vukova izdaja desila se posle bitke, u ratu u kojem su na jednoj strani bili Lazarevići, a na drugoj Brankovići. Sasvim je moguće da je Vuk sebe video na čelu posrnule i obezglavljene države, a da u očima naroda to možda nije izgledalo dobro.
"Lazareva pogibija u boju uslovila bi primenu plana da se Vuk Branković, kao njegov zet i jedina politički zrela i ratno sposobna ličnost, povuče s bojnog polja i organizuje državu. Takav dogovor između kneza i Vuka nije zabeležen u izvorima, ali postojanje iste državne politike u slučaju Stefana i Vuka Lazarevića daje mogućnost za takvu pretpostavku. Vuk Branković, napuštanjem položaja i ostavljanjem samog Lazara u boju, kasnije samostalno ne bi mogao dugo da odoleva osmanlijskom pritisku", objašnjava profesor Šuica.
Juriš 12 srpskih vitezova na Muratov šator
O odnosu snaga, pa i samom toku Kosovske bitke, veoma malo se zna.
Turski letopisci naveli su da je njihova vojska imala 60.000 ljudi, a srpska 20.000 manje. Istoričari se takođe razilaze u procenama. Razni izvori navode da je Turaka bilo od 27.000 do 40.000 ljudi, a Srba od 12.000 do 30.000.
Prema turskim hroničarima, srpskim centrom komandovao je knez Lazar, desnim krilom Vuk Branković, a levim Vlatko Vuković Kosača, vojvoda bosanskog kralja Tvrtka Prvog. Takođe, da je zapovednik turskog centra bio sultan Murat, a krila njegovi sinovi Jakub i Bajazit.
Firentinci u pismu kralju Tvrtku Prvom pišu o "12 srpskih vitezova koji mačem otvoriše sebi put do Muratova šatora i ubiše ga" (na mestu gde je Muratovo turbe). Isto navode i osmanski izvori, a ubistvo Murata bilo je moguće zahvaljujući trupama Vuka Brankovića, koje su potisnule tursko levo krilo do štaba turskog sultana. Tek nekoliko decenija kasnije pojavile su se različite verzije koje ukazuju da je već tada došlo do mešanja mita i istine.
Turci su se posle bitke povukli da bi Bajazit posle pogibije oca Murata i ubistva brata Jakuba preuzeo vlast. U jesen 1389. Ugri su prodrli i zauzeli Borač i Čestin, pa je iznurena Srbija prihvatila vazalstvo i zajedno s otomanskim snagama povratila te gradove naredne godine.
ODBIO VAZALSTVO
Posle bitke nastupilo je rasulo u kome je upravo Vuk odigrao ključnu ulogu u vezi s očuvanjem državnog poretka. Osmanlijske horde pljačkale su pogranična područja, većina velikaša stupila je u vazalni odnos prema Turcima, a raspirio se sukob između potencijalnih Lazarevih naslednika i vrha Srpske crkve. Vuka su, kao gospodara Srbije, priznali Dubrovnik, Ugarska i Venecija, ali ne i Lazareva udovica kneginja Milica. Ona je za gospodara Srbije spremala svog još maloletnog sina Stefana. Tako je Vukova oblast ostala jedina slobodna teritorija u Srbiji. Svi su postali Bajazitovi vazali, čak i kneginja Milica, pa Dragaši, Mrnjavčevići, Balšići... Taj loš odnos Milice i Vuka sasvim sigurno je potpirio legendu o Vuku kao izdajniku.
Ništa u epskoj pesmi "Kneževa večera" nije istina
S vremenom je legenda dobijala na snazi razvijanjem sporednih priča. Tako postoji verzija u kojoj se kaže da je Miloš Obilić u dvoboju ponizio Vuka, što mu ovaj nikad nije oprostio i za šta mu se osvetio. Veoma moćno sve to zvuči u pesmama iz Kosovskog ciklusa, naročito u "Kneževoj večeri", ali ništa od toga nije istina.
Jedno je sigurno, u mentalitetu našeg naroda je da često iznalazi krivce tamo gde ih nema, samo da ne bi uvideo sopstvene mane i greške. A sama priča o kosovskom izdajniku svakako ima i svoje temelje i u biblijskim legendama, koje su veoma često znale da se protkaju kroz naše narodno predanje.
Poštovani čitaoci, možete nas pratiti i na platformama:
Facebook,
Instagram,
YouTube,
TikTok,
Telegram,
Vajber.
Pridružite nam se i prvi saznajte najnovije i najvažnije informacije.
Naše aplikacije možete skinuti sa
Google Play i
Apple AppStore.
Pročitajte i...
Komentari (0)