KO ĆE BITI NOVI PATRIJARH?! Ovo je procedura za izbor poglavara Srpske pravoslavne crkve!

Foto: e-stock/K. CVIJOVIĆ

Foto: Ilustracija

Izbornim saborom predsedava najstariji srpski vladika po hirotoniji (posvećenosti, odnosno rukopoloženju). U tajnom glasanju za novog patrijarha učestvuju svi aktivni episkopi i njihovi vikari (asistenti).

Kandidat za patrijarha može biti svaki vladika koji ima najmanje pet godina aktivnog staža na episkopskoj katedri, ali ne i njegov vikarni episkop. Kandidati ne mogu da budu ni penzionisane vladike.

Patrijarh se bira tako što u prvom krugu glasanja svi učesnici sabora zaokruže po tri episkopska imena.

Ako se nakon prvog kruga dobije ime sa nadpolovičnom većinom glasova, u drugom krugu glasanja, na novim listama sa imenima preostalih kandidata, glasa se za sledeću dvojicu. 

Kad takođe nadpolovičnom većinom bude izabrano drugo ime, pristupa se sledećem krugu glasanja dok i treći kandidat, koji mora da bude u trojnoj kandidaturi za finalni izbor žrebom, ne dobije nadpolovičnu većinu glasova.

A može da se desi i da neko ko je dobio dvotrećinsku većinu odustane, pa procedura u tom krugu mora da se ponovi. Krugovi glasanja se ponavljaju dok se ne iskristališu trojica episkopa sa dvotrećinskom većinom glasova. U svim krugovima glasovi se broje javno među vladikama.

Ta tri imena, potom se stavljaju u zapečaćene koverte između korica Jevanđelja koje se stavlja na časnu trpezu u oltaru i posle molitve priziva Svetog duha u Patrijaršijskoj kapeli, najstariji srpski kaluđer u činu arhimandrita izvlači jedan koverat ispod korica Jevanđelja. Predaje ga predsedavajućem sabora, on ga otvara i saopštava ime novog patrijarha. Istovremeno treba da otvori i druge dve koverte, što je u vreme izbora patrijarha Pavla 1990. godine bilo propušteno. To se čini kako bi se svi episkopi pojedinačno uverili u regularnost izbora, kao i zbog toga da se to zapisnički konstatuje.

Ovaj način izbora predložio je Pavlov prethodnik patrijah German Đorić pre 33 godine, kako državne vlasti ne bi mogle ubuduće da se presudno umešaju u izbor patrijarha. Naime, od ponovnog uspostavljanja Patrijaršije SPC 1920. pa do 1958. godine patrijarsi, Dimitrije Pavlović, Varnava Rosić, Gavrilo Dožić, Vikentije Prodanov i German Đorić birani su na izbornim saborima većinom glasova, na kojima su pored episkopa učestvovala i druga visoko pozicionirana crkvena lica, kao i ugledni ljudi van crkve.

Posle Drugog svetskog rata, promenom režima komunisti su počeli da se sve više mešaju u rad SPC. Da bi izbor njegovog naslednika bio lišen uticaja sa strane, patrijarh German je na vanrednom saboru, koji održan 14. i 15. septembra 1967. godine predložio promenu načina izbora poglavara SPC, što su vladike prihvatile.

Tada su izmenjeni članovi 42. i 43. Ustava SPC i uveden je apostolski način izbora po kojem je i patrijarh Pavle izabran 1. decembra 1990. godine.

Budući da apostolski žreb nekim episkopima nije bi po volji pokušano je vraćanje na stari način glasanja. Tako su na prolećnom saboru 17. maja 2000. doneti novi- stari propisi u izboru patrijarha. Iako to nikad nije obnarodovano, na prolećnom zasedanju Svetog arhijerejskog sabora 2005. godine ova odluka iz 2000. stavljena je van snage i ponovo su vraćene odredbe koje predviđaju apostolski žreb u izboru patrijarha, donete 15. septembra 1967. godine.