UBIJAO SRBE, KRAO ZLATNE ZUBE MRTVIM LJUDIMA! Otkrivena MISTERIJA o Ante Paveliću - bežao pacovskim kanalima, evo koje je ime koristio u bekstvu!

Novi uvidi u arhivsku građu iz Argentine, Italije, Austrije i još nekoliko zemalja osvetljavaju detalje bekstva ustaškog poglavnika Ante Pavelića nakon sloma Nezavisne Države Hrvatske (NDH) u maju 1945. godine.

Prema pisanju Jutarnjeg lista, koji se poziva na istraživanja istoričara Bogdana Krizmana i njegovu knjigu Pavelić u bekstvu, jasno je rekonstruisana mreža koja je omogućila Paveliću da se spasi od odgovornosti za zločine počinjene tokom Drugog svetskog rata.

Pavelić je 6. maja 1945. napustio Hrvatsku, a preko Austrije i Italije, uz pomoć takozvanih „pacovskih kanala“, stigao do Argentine. U Austriji je boravio do oktobra 1946. godine, nakon čega se premešta u Italiju, gde boravi u manastiru u južnom delu zemlje, čekajući prevoz za Južnu Ameriku.

Foto: Credit: INTERFOTO / Personalities, INTERFOTO / Alamy / Profimedia

Dana 11. oktobra 1948. godine, u Napulju se ukrcava na brod Sestrijere pod lažnim identitetom „Pal Aranjoš“, navodno mađarski inženjer, udovac, star 59 godina, koristeći pasoš Crvenog krsta broj 74369. U Buenos Ajres stiže 6. novembra iste godine, gde su ga već dočekali članovi porodice i brojni bivši funkcioneri NDH.

Otvaranje nacističkih arhiva u Argentini dovelo je do otkrića da je Pavelić iz Evrope sa sobom odneo znatno bogatstvo. Prema izveštaju Jutarnjeg lista, podaci su prikupljeni upoređivanjem dokumenata iz pet zemalja sa zapisima iz hrvatske političke dijaspore u Argentini.

Jugoslovenska misija je već tokom 1947. godine bila svesna mogućeg Pavelićevog dolaska u Argentinu. Predstavništvo FNRJ u Buenos Ajresu je 13. avgusta te godine formalno zatražilo ekstradiciju sedmorice ratnih zločinaca, pozivajući se na međunarodne rezolucije iz 1945. i 1946. godine.

Među njima su se našla i poznata imena: Josip Berković, Mirko Eterović, Ivo Bogdan, Vinko Nikolić, Danijel Uvanović, Marko Čolak i Stjepan Latković. No, uprkos brojnim urgencijama, Argentina je 13. novembra 1947. godine odbacila zahtev za izručenje, pozivajući se na unutrašnje zakonodavstvo i nepostojanje bilateralnog sporazuma sa Jugoslavijom.

Foto: Credit: Pictorial Press, Pictorial Press Ltd / Alamy / Profimedia

Zvanično obrazloženje bilo je da se ratni zločini mogu posmatrati kao politički zločini, a argentinski ustav dozvoljava ekstradiciju isključivo za obična krivična dela. Takođe, navodilo se da bi prihvatanje zahteva značilo podršku političkom progonu disidenata iz komunističkih država.

Po dolasku u Argentinu, Pavelić se slobodno kretao i bio vrlo politički angažovan. Osniva Hrvatsku državotvornu stranku 1949. godine, a dve godine kasnije i vladu u egzilu. Nakon raspada HDS-a, 8. juna 1956. pokreće Hrvatski oslobodilački pokret (HOP), koji postaje jedno od ključnih udruženja hrvatske emigracije.

Pored političkog rada, Pavelić održava kontakte s mnogim kontroverznim ličnostima i organizacijama. Zajedno sa Brankom Benzonom, bivšim izaslanikom NDH u Trećem rajhu, koji je od 1946. do 1949. godine bio savetnik u argentinskoj Upravi za migracije, povezuje se s Nacionalističkim oslobodilačkim savezom (ALN), desničarskim pokretom bliskim predsedniku Huanu Peronu.

U tom krugu, Pavelić i drugi bivši funkcioneri NDH dobijaju status uglednih gostiju i predavača.

Foto: Credit: Scherl / SZ-Photo / Profimedia

Uloga hrvatske političke emigracije u Peronističkom pokretu za strance (MPE) bila je izražena, pri čemu su učestvovali u aktivnostima 32 strane zajednice lojalne Peronu. MPE je predvodio Nemac Gustav Miler.

Pavelić je pod pseudonimom A. S. Mrzlodolski sarađivao sa desničarskim mesečnikom Dinámica Social, koji je osnovao Karlo Skorca, bivši sekretar italijanske fašističke partije. U istom časopisu pisali su i belgijski kolaboracionista Pjer Dej, bivši SS-ovac Vilijam Sasen iz Holandije, višijevski propagandista Žak Mari de Maje i Mario Amadeo, tadašnji ministar spoljnih poslova nove argentinske vlade.

Iako su postojale i druge političke grupe iz Jugoslavije u Argentini – slovenačke i srpske emigrantske organizacije – hrvatska zajednica se izdvojila kao najbrojnija i politički najaktivnija, što je ozbiljno narušavalo odnose između Jugoslavije i Argentine u godinama nakon rata.

Njegovo smrtonosno ranjavanje u Buenos Airesu od strane Blagoja Jovovića označilo je kraj dugotrajne potrage za pravdom.