VEK OD SMRTI ALEKSE ŠANTIĆA: Poezijom lečio TUGU, zatvaran zbog PATRIOTSKIH stihova, a ona je bila njegova ZABRANJENA LJUBAV!

Pre tačno 100 godina, 2. februara 1924. godine, u Mostaru je umro Aleksa Šantić, pesnik, akademik, kosmopolita i rodoljub.

Veliki pesnik potiče iz trgovačke porodice, te je i sam završio Trgovačku školu u Trstu i Ljubljani. Oca je izgubio u ranom detinjstvu, pa je živeo u kući strica Miha zvanog Adža. Po povratku iz Trsta u rodni Mostar vodio je knjige u očevoj trgovini, a nekoliko godina kasnije započeo je svoj književni rad.

Još kao dete pokazivao je naklonost ka poeziji, a najveća dela stvarao je krajem 19. i početkom 20. veka. Uzori su mu bili Vojislav Ilić i Jovan Jovanović Zmaj. Njegove pesme pune su emocionalnog bola i rodoljublja. 

Šantić je bio jedan od osnoviča srpskog kulturnog društva Prosvjeta, srpskog pevačkog društva "Gusle, časopisa "Zora" i upravo na tim temeljima srpska zajednica u Mostaru i danas gradi svoj identitet.

Najveća kulturna manifestacija koja se održava u Mostaru, koja živi i danas, je "Šantićeve večeri poezije". Šantić i njegova dela bili su motiv za povratak Srba u Mostar nakon ratnih dešavanja devedesetih. 

U Prvom svetskom ratu zatvaran je kao talac i optuživan zbog svojih patriotskih pesama, poput: “O klasje moje”, “Hljeb”, “Moji očevi”, “Pjesma podzemna”, “Moja otadžbina”, “Ostajte ovđe”, “Mi znamo sudbu”.

U svojim pesmama ostavio je večni pečat u kojima je opevao svoju zabranjenu ljubav Anku, koja je bila katolkinja, ali i svoju usamljenost i tugu, pronalazeći na taj način lek i utehu.

Dan Šantićeve sahrane možda je najbolje opisan u knjizi Josipa Lešića „Roman o pjesniku“, u kojoj je navedeno da su u Mostar toga dana stigle brojne delegacije iz svih krajeva Hercegovine i regiona, mnogi su pešačili i 50 kilometara da bi ispratili svog omiljenog pesnika na večni počinak. Na sahrani je govorilo 15 govornika, a tužna povorka kretala se nekoliko sati.

- Na kućama vise crni barjaci, fasada Opštinskog doma pretvorena je u jednu crnu masu, pa su čak i ulični fenjeri obavijeni crnim krepom. U crno utonula varoš pruža dirljiv prizor ucveljene majke za izgubljenim sinom... A narod, bilo muslimani, pravoslavci ili katolici, pođednako je tugovao i oplakivao svog velikana i pesnika. Svi su govornici istakli Aleksu Šantića kao pesnika jedinstva i bratstva, ali kao da je to najdirljivije učinio mujezin, koji je pri prolasku sprovoda sa minareta Cerničke džamije toplim glasom otpevao poslednju molitvu praštanja - napisao je Lešić.

Prema Šantićevoj biografiji snimljen je film „Moj brat Aleksa“. Njegov lik se danas nalazi na novčanici od 10 konvertibilnih maraka. Brojne škole i ulice nose njegovo ime, a podignuto mu je i nekoliko spomenika, od kojih je najpoznatiji onaj u istoimenom parku u njegovom rodnom Mostaru.

U kući svoga zeta Svetozara Ćorovića, takođe književnika, Šantić je proveo poslednje godine života. Tu se nalazi spomen-soba s bibliotekom u kojoj se čuvaju njegovi vredni rukopisi i lični predmeti , kao i radni sto za kojim je sedeo dok je pisao svoja dela.

 

BONUS VIDEO: